Αυτορύθμιση Αγοράς: Το Μεγάλο Παραμύθι

"Οι Αγορές Δεν Ρυθμίζονται Μόνες Τους – Ώρα να Τελειώνουμε με τις Αυταπάτες"

Αυτοί που νομίζουν ότι οι κάθε είδους αγορές θα ρυθμιστούν από μόνες τους είναι ή ηλίθιοι ή απατεώνες. 

Όσοι συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν το "μότο" πως «οι αγορές αυτορυθμίζονται» ανήκουν σε μία από δύο κατηγορίες: ή είναι εντελώς ανόητοι ή ...

παίζουν βρώμικο παιχνίδι, προστατεύοντας συμφέροντα που κερδίζουν από το χάος και την ανισότητα.

Ας το πούμε ξεκάθαρα: δεν υπάρχει ούτε μία ιστορική απόδειξη ότι οι αγορές, αφέθηκαν ελεύθερες, δημιούργησαν δίκαιες κοινωνίες ή σταθερές οικονομίες. Αντίθετα, εκεί όπου το κράτος έκανε πίσω, ξεφύτρωσαν μονοπώλια, καρτέλ, εργασιακή εκμετάλλευση και οικονομική ασυδοσία.

Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί που υπερασπίζονται το «αόρατο χέρι» των αγορών;

• Είναι οι μεγαλοεπιχειρηματίες που δε θέλουν έλεγχο και κανονισμούς.

• Είναι οι πολιτικοί που χρηματοδοτούνται από αυτούς και κάνουν τα στραβά μάτια.

• Είναι οι "οικονομολόγοι" του καναπέ, που επαναλαμβάνουν δόγματα του 19ου αιώνα σε έναν κόσμο του 21ου.

Όταν η αγορά "αυτορυθμίζεται", σημαίνει στην πράξη ότι οι ισχυροί κάνουν ό,τι θέλουν και οι αδύναμοι πληρώνουν τον λογαριασμό..

Από την ενεργειακή κρίση μέχρι την ακρίβεια στο ψωμί και το γάλα, η «αυτορρύθμιση» σημαίνει ότι οι λίγοι αυξάνουν τα κέρδη τους και οι πολλοί ζουν με κουπόνια.

Ούτε "θεία δύναμη" είναι οι αγορές, ούτε φυσικό φαινόμενο. Είναι ανθρώπινες κατασκευές, και αν δεν ελέγχονται από δημοκρατικά εκλεγμένους θεσμούς, γίνονται εργαλείο καταπίεσης και διαφθοράς.

Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να χαϊδεύουμε αυτιά. Αν κάποιος συνεχίζει να υποστηρίζει ότι οι αγορές δεν χρειάζονται ρυθμιστικό πλαίσιο, ή δεν καταλαβαίνει πού ζει ή απλώς εξυπηρετεί συμφέροντα.

Σε κάθε περίπτωση, δεν αξίζει εμπιστοσύνη. Και σίγουρα δεν αξίζει να έχει εξουσία.

Ορίστε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα που δείχνουν πώς η «αυτορύθμιση» της αγοράς είναι μύθος:

---

1. Χρηματοπιστωτική Κρίση 2008

Οι τράπεζες λειτουργούσαν χωρίς επαρκή έλεγχο, πουλώντας επισφαλή δάνεια και κερδοσκοπικά προϊόντα. Η «αγορά» δεν αυτορρυθμίστηκε — κατέρρευσε και έσωσαν τις τράπεζες με χρήματα των φορολογούμενων.

---

2. Μονοπώλια και Καρτέλ

Στην αγορά τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων, πολλές εταιρείες συνεννοούνται για τιμές και ελέγχουν την αγορά. Η «ανταγωνιστική» αγορά μετατρέπεται σε καρτέλ εκμετάλλευσης.

---

3. AirBnB και Ακίνητα

Η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του AirBnB αύξησε τα ενοίκια σε πολλές πόλεις, διώχνοντας μόνιμους κατοίκους. Η αγορά «αυτορρυθμίστηκε» με την εκτόξευση των τιμών και την υποβάθμιση της ζωής των πολιτών.

---

4. Gig Economy (Uber, Wolt κ.λπ.)

Οι εργαζόμενοι δουλεύουν χωρίς δικαιώματα, ασφάλιση ή σταθερό εισόδημα. Η αγορά «αυτορρυθμίζεται» στο χαμηλότερο δυνατό κόστος εργασίας — για τους εργαζόμενους, όχι για τους μετόχους.

---

5. Ενεργειακή Αγορά – Ρήτρα Αναπροσαρμογής

Οι τιμές του ρεύματος αυξήθηκαν ραγδαία, ενώ οι εταιρείες ενέργειας δήλωναν κέρδη-ρεκόρ. Η αγορά «αυτορρυθμίστηκε» με κέρδος για λίγους, φτώχεια για πολλούς.

6. Ψεύτικες Ιστοσελίδες, Bots και Κλοπή Διαφημιστικού Χρήματος

Πίσω από τον μύθο της «αυτορυθμιζόμενης» ψηφιακής αγοράς κρύβεται μία από τις μεγαλύτερες σύγχρονες απάτες: bot farms και ψεύτικες ιστοσελίδες που στήνονται αποκλειστικά για να “ρουφούν” χρήμα από ψηφιακές διαφημίσεις.

Αυτά τα sites, χωρίς κανένα πραγματικό κοινό, γεμίζουν το διαδίκτυο με αυτόματα παραγόμενο περιεχόμενο και χρησιμοποιούν bots για να κάνουν εκατομμύρια ψεύτικα clicks. Το αποτέλεσμα; Εταιρείες πληρώνουν τεράστια ποσά για «εμφανίσεις» και «επισκέψεις» που δεν έγιναν ποτέ από ανθρώπους.

Οι πλατφόρμες γνωρίζουν — αλλά δεν έχουν κανένα ουσιαστικό λόγο να το σταματήσουν, αφού και οι ίδιες βγάζουν ποσοστά από αυτές τις "διαφημιστικές εντυπώσεις". Κανένας ελεγκτικός μηχανισμός, καμία διαφάνεια, και καμία τιμωρία για μια αγορά που κλέβει χρήματα συστηματικά.

Αν αυτή είναι «αυτορρύθμιση», τότε μιλάμε για ένα καλοστημένο ψηφιακό έγκλημα με νόμιμο προσωπείο.

---

Αυτά δεν είναι εξαιρέσεις. Είναι ο κανόνας όταν δεν υπάρχουν κρατικοί έλεγχοι, διαφάνεια και κοινωνική λογοδοσία.